یادداشت دکتر خاتمی به مناسبت نوروز

هواللطیف

ایرانیان تاریخی درخشان، تمدّنی تحسین برانگیز و فرهنگی مبتنی بر صلح، آرامش و  ایمان به خدای واحد دارند. تاریخ ایران پیش و پس از اسلام حاکی از آن است که ایرانیان همواره به مناسبت‌ های گوناگون با برپایی جشن ‌های کوچک و بزرگ بر آن بوده‌اند که نهالِ دشمنی برکنَنَد و درختِ دوستی بنشانند. فراوانی جشن‌ های ایرانی فروردگان، اردیبهشتگان، خردادگان،.... بهمنگان و اسفندگان در کنار جشن ‌های دیگری مانند جشنِ نوروز و جشن‌ های گاهنبار و سده و یلدا و ... یادآور کوشش ایرانیان برای همدلی و همراهی است. از میان جشن‌ های باستانی چند جشن به دورۀ اسلامی راه یافته ‌اند که برجسته ‌ترین آنها نوروز است. این جشن که از سده‌ ها و هزاره ‌هایِ گذشته به سبب ویژگی‌هایی از جمله طبیعت‌گرایی و یکتاستایی در سرزمین ایران گسترش داشته، در روزگار ما نیز جشنی همگانی است و کُردهای عراق و ترکیه و مردم کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بویژه آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و افغانستان هنوز نوروز را با آداب و رسومِ کهن آن جشن می‌گیرند.

ویژگی برجستۀ نوروز که در ماندگاری، گستردگی و همانندی آن با منش ایرانیان و ایران دوستان نقش داشته و دیدگاهِ ادیان و مذاهب، از جمله دینِ اسلام و مذهبِ تشیّع را با خود همراه کرده، پیوند آن با طبیعت است. پیوندی که هیچگاه دست‌ْخوشِ مرور زمان نمی‌شود و تکرارِ آن گَردِ مَلال بر خاطرِ نمی افشاند؛ پیوندی که یاد آور زندگی، بالندگی و سازندگی است. یاد آور نشاط و شادی و امید.

انسان ‌ها بر اساس فطرت، رابطه‌ای محکم و استوار با خدا و طبیعت دارند و بعید نیست تعالیمِ دینی و مضامین اخلاقی – ادبیِ برخاسته از آن، که بخشِ عظیمی از فرهنگِ ملل را به خود اختصاص داده، نیز به مبانی و کلیّات محورهای سه گانۀ خدا، انسان و طبیعت بازگردد و رمزِ ماندگاریِ انسان و اندیشه ‌هایِ او و رازِ دوام و استمرار نوروز را رقم بزند.

نوروز آغاز روزهایِ توجّه انسان به خدا و نگاه انسان به طبیعت است. توجّهی مخلصانه و عارفانه و نگاهی آگاهانه و خردمندانه؛ توجّه و نگاهی که نور معرفت را بردلِ انسان بتابد و او را تا سراپردۀ دوست بَرکشد و مسیرِ کمال را فرا پیشِ او نهد؛ حالش را خوش کند و زشتی و پلشتی را از نهاد او بزداید.

سالی سرشار از عزت، سربلندی و سلامت برای عموم دانشگاهیان و یکایک ملّت شریف ایران خواهانم.

احمد خاتمی

استاد دانشگاه شهید بهشتی​​​​​​​