مراسم رونمایی از مجموعه نقشه‌های بازارهای تاریخی ایران، اهدایی مهندس ثریا بیرشک به مرکز اسناد و موزه‌های دانشگاه شهیدبهشتی به همراه افتتاح پایگاه مجازی اسناد و اشیاء موزه‌ای دانشگاه، روز شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۰ با حضور دکتر سعدالله نصیری قیداری، رئیس دانشگاه و مهندس سید محمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر نصیری، رئیس دانشگاه، با قدردانی از مهندس بیرشک اهداءکننده این مجموعه تاریخی اظهار داشت: مسبوق به سابقه است که بزرگانی محصولات عمرشان را که با صرف وقت، دقت و فکر و هزینه جمع آوری کرده‌اند، با اطمینان و اعتماد و آرامش خاطر برای استفاده فرزندان این ملت به دانشگاه شهیدبهشتی هبه کنند و ما بسیار خرسندیم که دانشگاه شهیدبهشتی توانسته است چنین اعتمادی را بین صاحبان هنر و حرف داشته باشد.
وی افزود: همه ما که اهل فکر و تولید در حوزه هنر، فلسفه، علوم پایه، مهندسی و مانند آن هستیم می‌دانیم محصولی که از ذهنمان تراوش می‌کند چقدر برایمان عزیز است و دوست داریم بعد از عمری تلاش گنیجنه‌هایمان ماندگار و از آن‌ها قدردانی شود.
وی تصریح کرد: سرکار خانم بیرشک حتماً با آگاهی تصمیم گرفته‌اند حاصل عمر خود را به دانشگاه شهیدبهشتی بسپارند. به دانشگاه شهیدبهشتی تبریک می‌گویم که مامنی امن برای این محصولات ارزشمند است و این مجموعه امانتی ارزشمند و قابل احترام شمرده و از آن با دقت، حساسیت و ابزارها و فناوری‌های موجود نگهداری و خواهد شد.
مجموعه «گنجنامه» نشانگر تلاش‌های داشگاه شهیدبهشتی در حوزه معماری است
در ادامه مهندس سید محمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به جایگاه دانشگاه شهیدبهشتی در علم معماری گفت: تا قبل از پیروزی انقلاب دانشکده‌های معماری به ترتیب در دانشگاه‌های تهران، بهشتی و علم و صنعت تشکیل شدند و امروز بیش از ۵۰۰ دانشکده معماری در کشور داریم؛ اما این سه دانشکده هنوز هم جایگاه متمایزی دارند.
وی افزود: از زمان دانشجویی ما توجه به معماری ایران در دانشگاه شهیدبهشتی اهمیت داشت. دانشجویان در زمینه مستندسازی تلاش‌های زیادی انجام می‌دادند و به سفرهای زیادی می‌رفتند که از جمله شواهد آن که حاصل تمام این کوشش‌ها است مجموعه «گنجنامه» است.
وی خاطرنشان کرد: الگوی دانشکده‌های معماری ایران در ابتدا فرانسه بود و تلاش‌های زیادی صورت گرفت که در دانشکده‌ها به معماری ایران و تجربه تاریخی آن پرداخته شود. سرکار خانم بیرشک از دانشجویان دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران هستند و مجموعه‌ای که ایشان جمع‌آوری کرده‌اند جزو اولین کوشش‌هایی است که در این زمینه در دانشگاه تهران صورت گرفته است و سند بسیار ارزشمندی است.
عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در پایان تاکید کرد: بازارهای ایران اهمیت بسیاری دارند و اگر کسی درباره معماری و جریانی که در آن‌ها جاری بوده است مطالعه کند؛ می‌تواند تصویر تمام قدی از فرهنگ ایرانی را ترسیم کند؛ معتقدم پرداختن به این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.
هدف از اهداء این مجموعه‌ها، رسیدن آن‌ها به دست صاحبان اصلی‌شان است
مهندس ثریا بیرشک با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای ایجاد و گردآوری «مجموعه نقشه‌های بازارهای تاریخی ایران» گفت: هر یک از خطوطی که من در نقشه‌ها کشیده‌ام، نشانگر حقیقتی است که کشف کرده‌ام. این دلگرمی باید برای محقق ایجاد شود که وقتی مجموعه‌ای که حاصل عمر او است به نهادی می‌سپارد، آن نهاد این مجموعه را به دست صاحبان اصلی آن بسپارد که از آن بهره کافی و وافی ببرند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره اهمیت و جایگاه تاریخی بازارها گفت: بازار از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی حکومتی تا جایی اهمیت دارد که حتی حکومت‌هایی را تغییر داده است و یک نمونه از آن اعتصاب بازاریان تبریز در اعتراض به چاپ اوراق قرضه‌ی چرمی در دوران هلاکوخان است که حکومت را ناگزیر کرد آن‌ها را جمع کند. بنابراین پیش از توجه به فضای فیزیکی بازار باید به نهاد شهری و جریان مدنی جاری در آن توجه کرد.
دانشکده‌های دانشگاه شهیدبهشتی ظرفیت ایجاد موزه مجازی دارند
دکتر زهیر صیامیان، رئیس اداره موزه و مرکز اسناد دانشگاه شهیدبهشتی در سخنان خود به ظرفیت تاریخی موجود در دانشگاه شهیدبهشتی اشاره کرد و گفت: هر رشته از دانشگاه شهیدبهشتی آنقدر ظرفیت تاریخی دارد که بتواند اسناد تاریخی خود را در موزه‌های مجازی به نمایش بگذارد.
وی افزود: مرکز اسناد و موزه دانشگاه شهیدبهشتی به دلیل ثبات مدیریتی و ظرفیت‌های علمی و اخلاقی این قابلیت را دارد که پذیرنده مجموعه‌های اهدایی مرتبط با همه رشته‌های دانشگاهی باشد و اگر این فرصت بی‌بدیل از سوی استادان، مدیران، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مورد توجه خاص قرار گیرد می‌توانیم ایده‌های مرتبط با آموزش و موزه‌های دانشگاهی و مراکز اسناد علمی که در دوران همه‌گیری بیماری کرونا مطرح شده است را در دانشگاه اجرایی کنیم.
وی تاکید کرد: دانشگاه شهیدبهشتی تاریخچه خاص خود را دارد و موزه‌های دانشگاهی هم حافظه آن به حساب می‌آیند. وقتی می‌پرسیم دانشگاه چیست؟ مهم‌ترین پاسخی که دریافت می‌کنیم «آموزش» است. باید توجه داشته باشیم که آموزش به معنای انتقال اطلاعات از استادان به دانشجویان و مدارک و اشیایی است که از این روندهای آموزشی باقی می‌ماند.
مکلف به ترویج و اشاعه‌ی مجموعه‌های تاریخی اهدایی هستیم
دکتر نیلوفر رضوی رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، با تاکید بر اهمیت حراست دقیق از مجموعه‌های تاریخی اهداء شده به این مرکز گفت: ما هم از سوی هیات رئیسه محترم و هم از سوی اهداءکنندگان این مجموعه‌های تاریخی امین شناخته شده‌ایم و از سوی دیگر اهداءکنندگان به ما وکالتی داده شده است که ترویج و اشاعه این محموعه‌ها را به عهده بگیریم.
وی افزود: تلاش ما بر این است که با توان بالای کارشناسی که در کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و موزه دانشگاه شهیدبهشتی گرد هم آمده، روز به روز شرایط آسان‌تری برای دسترسی به جزئیات داده‌ای این مجموعه‌ها فراهم آوریم.
وی با اشاره به یکی از دیاگرام‌های پیچیده مجموعه نقشه‌های بازارهای تاریخی ایران، تصریح کرد: خانم مهندس بیرشک در این دیاگرام شرایط پیچیده پژوهشی برای دنبال کردن پیکر و مفهوم بازار ایران از دوران پارینه سنگی تا نزدیک به دوران معاصر را ترسیم کرده‌اند و این در حالی است که این روزها برای فهرست کردن این جزئیات انواع ابزارآلات و هوش مصنوعی وجود دارد.
دکتر نیلوفر رضوی خاطرنشان کرد: به همت همکاران مرکز اسناد و موزه، مجموعه‌های اسناد و آرشیو فهرست‌نویسی شده‌اند؛ مراجعه کنندگان می‌توانند با جستجوی کلیدواژه‌ای در سامانه جستجوی کتابخانه مرکزی به بسیاری از اقلام دست پیدا کنند و در صورتی که به مشاهده آن‌ها از نزدیک نیاز وجود داشته باشد به دانشگاه مراجعه کنند.
در بخش دوم این مراسم سامانه مرکز موزه و اسناد دانشگاه شهید بهشتی توسط دکتر نصیری رئیس دانشگاه افتتاح شد. پس از افتتاح رسمی سامانه، دکتر نصیری قیداری با همراهی مهندس بیرشک، اهداءکننده نقشه‌های بازارهای تاریخی ایران و سایر حضار از گالری متعلق به نقشه‌ها رونمایی و بازدید کردند؛ این بازدید با توضیحاتی از سوی مهندس بیرشک همراه بود.
