آموزشی

خبر نویسی


کدام سوژه را کار کنیم، کدام را نه؟
آموزشی                قسمت_اول                 روزنامه_نگاری_دانشجویی             انتخاب_سوژه

پیدا کردن سوژه اولین و سخت ترین گامی است که برای نوشتن خبر، گزارش یا مقاله بردارید. بهترین تمرین برای بالا بردن توانایی سوژه‌یابی، خواندن اخبار روزانه در خبرگزاری‌های مختلف مثل ایرنا، ایسنا، تسنیم، فارس و مهر (بدون توجه به گرایشات سیاسی) و پیگیری مطالب فضای مجازی مثل ترندهای توییتر، محتواهای پربازدید اینستاگرامی یا عبارت پرجستجو در گوگل است.

ارزیابی سوژه پیشنهادی در مرحله دوم قرار دارد. توجه به ارزش‌های خبری ۷+۱گانه در این مسیر ما را کمک خواهد کرد.

۱- آیا سوژه ما تازگی دارد؟
اتفاق کم‌اهمیتی که امروز افتاده ۱۰۰برابر ارزش خبری بیشتری نسبت به اتفاق پراهمیت ماه‌های قبل دارد. به عنوان نمونه می‌توان گفت پوشش خبر مربوط به فرضا بازگشایی دانشگاه بعد از ماه رمضان، ارزش خبری بالاتری نسبت به تغییر ریاست دانشگاه در سال گذشته دارد. این مورد برای نشریاتی که توالی انتشارشان منظم و کوتاه‌مدت است، اهمیت دوچندان دارد.

۲- آیا سوژه ما شهرت دارد؟
اتفاقاتی که برای افراد معروف می‌افتد، ارزش خبری بالاتری نسبت به افراد ناشناس دارد. اینکه محمدعلی نجفی همسر خود را به قتل رساند، برای مخاطب جذاب‌تر از دیگر خبرهای همسرکشی است.

۳- آیا سوژه ما دربرگیری دارد؟
شناسایی مخاطبان یک سوژه می‌توانند کمک زیادی به ارزیابی آن کند. دربرگیری خبر تغییر ریاست دانشگاه شهید بهشتی محدود به دانشجویان همین دانشگاه است. در حالی که تغییر وزیر علوم می‌تواند دربرگیری بیشتری در سطح دانشجویان کل کشور داشته باشد. برای نشریات محلی که نشریات دانشجویی هم جزوی آنها به حساب می‌آیند دربرگیری جزو اولویت‌های آخر و برای نشریات سراسری جزو اولویت‌ها اول به حساب می‌آید.

۴- آیا سوژه ما مجاورت دارد؟
مجاورت فرهنگی و جغرافیایی دیگر ارزش خبری است که می‌تواند اولویت برای پرداختن به یک سوژه را تعیین کند. همین ارزش خبری است که باعث می‌شود خبر کودتا در عراق چه بسا برایمان مهم‌تر از خبر کودتا در گینه بیسائو باشد. چراکه عراق هم مجاورت جغرافیایی دارد و هم مجاورت فرهنگی.
۵- آیا سوژه ما اتفاق یا برخورد دارد؟
سوژه شلیک موشک به هواپیمایی مسافربری یا ترور سردار سلیمانی هر کدام به واسطه اتفاق و برخوردی که دارند دارای ارزش خبری هستند. سوژه خودکشی دانشجوی حقوق دانشگاه شهید بهشتی در سال ۹۶ یا اعتراضات دانشجویی برای تشکیل شورای صنفی یا رسیدگی به مشکلات آموزشی هر کدام از جمله سوژه‌هایی هستند که ارزش خبری و اولویت بالاتری برای پرداختن دارند.

۶- آیا سوژه ما استثنا و شگفتی دارد؟
اتفاق نیافتادن یک خبر می‌تواند به واسطه استثنا دارای ارزش خبری باشد. طلوع نکردن آفتاب حاوی اتفاق نیست اما به واسطه استثنا و شگفتی آن به صورت بالقوه بهترین سوژه برای پرداختن به آن است. خبر برگزار نشدن کلاس‌های دانشگاه از دیگر سوژه های این دست است.

۷- آیا سوژه ما بزرگی یا فراوانی دارد؟
کشته شدن ۱۷۶ سرنشین هواپیمای مسافربری علاوه بر برخورد دارای بزرگی و فراوانی است. رشد ۲۰هزار واحدی شاخص بورس، ابتلای روزانه هزار نفر به ویروس کرونا، تحصن ۱۰۰نفری دانشجویان دانشگاه از قبیل سوژه‌های دارای ارزش خبری فراوانی هستند.

۷+۱- آیا مخاطب به دنبال سوژه ماست؟
ترند فضای مجازی از جمله ارزش‌های خبری است که خبرگزاری‌های آنلاین و برخی روزنامه‌نگاران به آن توجه دارند. چنین سوژه‌هایی ممکن است هیچیک از ارزش‌های خبری هفتگانه را نداشته باشند اما به واسطه ترند شدن در فضای مجازی دارای اولویت خبری باشند. برای مثال پرداختن به فواید مارچوبه هیچکدام از ارزش‌های خبری در کتاب‌های روزنامه‌نگاری را ندارد اما سردبیران و خبرنگاران در دوره‌ای که به ترند کاربران ایرانی گوگل تبدیل شده بود، پرداخته‌اند.
ماجرا از این قرار بود که در یک سریال شبکه نمایش خانگی پدر خانواده مارچوبه خریده بود و فرزندانش درباره دلیل این کار از او می‌پرسیدند. این اتفاق باعث شده بود مردم در اینترنت به دنبال فواید مارچوبه باشند و خبرگزاری‌ها برای ارضای این نیاز خبری دست به کار شدند.
 

چطور یک گزارش کامل بنویسیم؟
آموزشی         قسمت_دوم                  روزنامه_نگاری_دانشجویی                       تهیه_گزارش                    

اگر برای گزارش خود به دنبال مطالب کامل‌تر می‌گردید، عناصر خبری شش‌گانه به کمک شما می‌آیند. بعضا آنها را به نام ۳ک و ۳چ می‌شناسند. در لاتین به آنها 5w and one h می‌گویند. این عناصر خبری از شش سوال کی(چه‌کسی)، کی(چه زمانی)، کجا، چی، چرا و چگونه تشکیل شده‌اند.

What? Why? When? Who? Where? How
یک گزارش کامل سعی می‌کند به هر شش سوال به طور کامل پاسخ بدهد. برای همین بهتر است قبل از شروع به نوشتن سوالاتی را با کمک این عناصر خبری طرح کنید و در گزارش یا خبرتان به آنها پاسخ دهید. توجه داشته باشید که یک خبر ممکن است برای همه سوالات پاسخی نداشته باشد. همچنین چقدر نماینده‌ای از عنصر چه به حساب می‌آید.

مثال: انفجار مهیب در منطقه سبز بغداد و کشته‌شدن سفیر آمریکا در این کشور
ساعت دو بامداد دیروز سه‌شنبه شخصی که لباس مشکی به تن داشت، با فعال کردن کمربند انفجاری خود سفیر آمریکا را ترور کرد. این حادثه در منطقه سبز بغداد و در نزدیکی سفارت ایالات متحده در عراق اتفاق افتاد. در این حادثه پنج نفر کشته و ۲۳نفر مجروح شدند. گروهک داعش ضمن برعهده گرفتن مسئولیت این حمله تروریستی، هدف خود از این اقدام را برپایی حکومت اسلامی عنوان کرده است.

کی: دیروز/ سه شنبه/ ساعت دو بامداد
کی: شخصی که لباس مشکی به تن داشت/داعش
کجا: منطقه سبز بغداد/نزدیکی سفارت ایالات متحده
چه: پنج کشته و ۲۳زخمی
چرا: برپایی حکومت اسلامی
چگونه: فعال‌کردن کمربند انفجاری
 
 

چطور یک گزارش را کامل کنیم؟

برای مثال در صورتی که سوژه ما پرداخت یارانه کرونایی باشد، می‌توانیم با طرح سوالات با استفاده از عناصر شش‌گانه یک گزارش کامل بنویسیم.

چه کسی از پرداخت یارانه خبر داده است؟
یارانه کی واریز میشود؟
یارانه از کی قابل برداشت است؟
یارانه کرونایی چیست (چقدر است)؟
یارانه کرونایی توسط چه کسی پرداخت می‌شود؟
چه کسانی مشمول یارانه هستند؟
چگونه می‌توان برای دریافت یارانه اقدام کرد؟
اعتبار لازم برای پرداخت یارانه چگونه تامین میشود؟
کجا می‌توان برای دریافت یارانه ثبت نام کرد؟
کجا می‌توان یارانه را خرج کرد؟
چطور می‌توانیم از وضعیت مشمول بودن خانوار خود اطلاع پیدا کنیم؟

پاسخ به این سوالات به ما در تنظیم یک گزارش خوب و کامل کمک خواهد کرد.
مثال دیگر: حادثه شلیک به هواپیمای مسافربری

هواپیما کی سقوط کرد؟ (کِی)
کجا سقوط کرد؟ (کجا)
چگونه سقوط کرد؟ (چگونه)
چه کسی ساقط کرد؟ (کی)
چرا ساقط کرد؟ (چرا)
چند نفر کشته شدند؟ (چه)
 

خبرهای خوب بنویسید!

آموزشی               قسمت_سوم         روزنامه_نگاری_دانشجویی                خبر_نویسی
شاید فکر کنیم خبرهای مربوط به سیل، زلزله و کشته شدن انسان‌ها و... خبرهای بدی باشند اما در روزنامه‌نگاری منظور از خبر بد، خبری است که بد تنظیم شده است. احتمالا با سبک‌های خبر نویسی مثل هرم وارونه، تاریخی، تاریخی همراه با لید و پایان شگفت‌انگیز آشنا باشید.

امروزه اغلب خبرها و گزارش‌ها به سبک هرم وارونه نوشته می‌شوند که در آن مهمترین اجزا خبر در ابتدا قرار می‌گیرند و در ادامه سایر اجزای خبر اضافه می‌شود.

برای نگارش در سبک هرم وارونه بهتر است ابتدا تمام جزئیات مربوط به سوژه‌تان را لیست کنید و آنها را اولویت‌بندی کنید. در سبک هرم وارونه، لید در ابتدای مطلب و سابقه خبر در انتها قرار می‌گیرد.

لید تقریبا ۲۰درصد کل گزارش را تشکیل می‌دهد. مثلا اگر خبر کوتاهی در حد ۲۰۰کلمه می‌نویسید، لید خبر نباید از یک جمله کوتاه فراتر رود. همچنین در گزارش‌های طولانی هزار کلمه‌ای، لید گزارش تقریبا باید ۲۰۰کلمه باشد. لید مجموعه‌ای از تمام نکات مهم خبر یا گزارش را در خود جای می‌دهد و مخاطب با خواندن آن باید کاملا متوجه شود که دقیقا چه حرف‌هایی برای گفتن دارید.

سابقه خبر مربوط به جزئیاتی است که پیش از این منتشر شده یا زمان زیادی از آن می‌گذرد. سابقه خبر با اینکه اهمیت زیادی دارد، اما با توجه به از دست دادن ارزش خبری تازگی در انتهای مطلب قرار می‌گیرد
مثال:
مهلت ثبت نام برای دریافت وام یک میلیونی کرونا تمدید شد.(لید) حسین میرزایی، سخنگوی ستاد تسهیلات کرونا می‌گوید سرپرستان خانوار متقاضی وام یک میلیونی دولت تا ۱۸اردیبهشت‌ماه مهلت دارند تا کد ملی خود را به شماره ۶۳۶۹ ارسال کنند. به‌گفته میرزایی تسهیلات این دسته از خانوارها در روزهای پایانی ماه رمضان به حساب بانکی ایشان واریز خواهد شد. (بدنه خبر) وام یک میلیونی یکی از طرح‌های دولت برای حمایت از خانواده‌ها در دوران شیوع ویروس کرونا است که بر اساس آن تمام ۲۳میلیون خانوار مشمول یارانه نقدی می‌توانند تسهیلات یک میلیونی با کارمزد چهار درصد و بازپرداخت سه ساله از محل یارانه نقدی دریافت کنند. (سابقه خبر)
 
 

چطور یک عکس مناسب برای گزارشمان پیدا کنیم؟

آموزشی           قسمت_چهارم                    روزنامه_نگاری_دانشجویی                     عکس
کاربرد_عکس_در_روزنامه_نگاری

🔻 تفاوتی ندارد خبر می‌نویسید، مقاله یا گزارش. در هر صورت مطلب شما برای چاپ شدن در یک نشریه بهتر است حاوی عکس باشد. عکس ضمن زیبا‌تر کردن صفحه‌آرایی، از خسته شدن چشم مخاطب جلوگیری کرده و او را بیشتر با سوژه شما درگیر خواهد کرد. پیدا کردن عکس مناسب هنر خاص خودش را دارد.

یک عکس خوب برای نشریه باید دارای ویژگی‌های یک عکس خبری باشد. عکس‌های هنری علی رغم زیبایی بسیاری که دارند، مناسب استفاده در نشریات نیستند. مهمترین ویژگی عکس خبری، زنده بودن آن است. بعضا می‌گویند عکس خبری باید اکت داشته باشد. مثلا برای مطالبی با موضوع بازار ارز، قرار دادن عکس دلار اصلا گزینه مناسبی نیست. گزینه بهتر استفاده از عکس جمعیت روبروی تابلو صرافی یا دلال‌هایی است دستشان دلار گرفته‌اند.

تابلو یک صرافی گزینه خوبی برای عکس نشریات نیست، در عوض عکسی که صراف را در حال تغییر تابلو نشان می‌دهد بهترین گزینه است.

استفاده از عکس‌های تزئینی برخلاف رسانه‌های آنلاین، در رسانه‌های مکتوب مرسوم نیست. برای مثال برای گزارش حاوی بیانیه شورای شهر، استفاده از عکس سردر ساختمان این شورا مناسب نیست. در عوض استفاده از تصویر نماینده شورا در هنگام قرایت بیانیه گزینه مناسب‌تری به نظر می‌رسد.

استفاده از طرح به عنوان عکس در نشریات مکتوب تنها زمانی قابل قبول است که طرح مورد نظر همان ویژگی‌های عکس خبری را داشته باشد. برای مثال در گزارشی راجع به روابط ایران و عراق، استفاده از پرچم دو کشور گزینه مناسبی نیست، در عوض تصویری از دیدار وزرای امور خارجه یا رییس دولت دو کشور می‌تواند گزینه بهتری باشد.

​​​​​​​