جایگاه نظام کیفی در مرکز
سازمان‌ها جهت ارائه خدمات و کسب نتایج مطلوب، گریزی از حفظ و پرورش نیروی انسانی ندارند، در این راستا از آموزش تخصصی و توانمندسازی نیروی انسانی به عنوان مهمترین ابزار پیشرفت و توسعه و گذرگاهی در راستای انتقال دانش فنی و معلومات تخصصی و توانمندسازی جهت اجرای صحیح وظایف و ارتقا نیروی انسانی میباشد بهره میبرند. با این رویکرد «مرکز آموزش‌های تخصصی دانشگاه شهید بهشتی» همسو در ایفای نقش و اجرای ماموریت خود، تمرکز بر بهبود مستمر تحت محورهای خدمات آموزش و حامی آموزش در ایجاد محیطی اَمن، پویا و سرآمد، سالهاست گام برداشته و همواره نگرش بر برنامه‌ریزی پیامدگرا در بهبود بروندادِ کیفی و کمّی، را در نظر داشته و همواره خود را مورد بازخورد و بازنگری تجهیز قرارداده است، روندنما بهبود و توسعه در مرکز آ.ت. بر اساس 5 فصل بازنگری و برنامه‌ریزی تاکنون مورد تجربه قرارگرفته، و دستاورهایی نیز در این دوران از این حیث ثبت نموده‌است.
نگرش منطبق بر استانداردهای جهانی (ایزو) سازمان‌ها را در راستای بازنگری و بهبود مستمر بر اساس الگوها الزامات اصولی طبق رهیافت نظامنامه و خطمشی طرح نظام کیفیت، اهداف و برنامه‌ها، ترغیب و قید نموده و سازمان را به سمت ساختاریافتگی فرایندها و پویایی تحت سازوکار بهبود مستمر متحول و بهینه میسازد.
فصل‌های توسعه و برنامه‌ریزی تعالیِ سازمانی مرکز آموزش‌های تخصصی را ضمن بیان دستاوردهای حاصله در هر مرحله، میتوان طی گام‌های ذیل خلاصه نمود:
- 1- گام اولِ توسعه تعالی سازمانی: اخذ گواهی International Council for Open and Distance Education (ICDE) ویژه نرم‌افزار آموزش مجازی، صادره از یونسکو (سال 1387)
- 2- گام دومِ توسعه تعالی سازمانی (آماده‌سازی و تامین زیر ساخت و فرایندهای اجرایی بر اساس الزامات استاندارد): برنامه‌ریزی بر چرخه: ریشه‌یابی، تحلیل، برنامه‌ریزی بهبود را در راستای استقرار نظام مدیریت یکپارچه (IMS) تحت چهار محور استاندارد جهانی: 9001:2008 - 14001- OHSAS18001 - IWA2 از سال 1392 پایه‌ریزی نموده و به کسب گواهینامههای چهار‌گانه (از گواهی دهنده CCPL) در این سال، تحت اجرا ممیزی‌های سالانه با اقدامات و دستاوردهای ذیل همراه بوده است:
- 2-الف- محور استاندارد‌سازی زیر ساختار: روال‌مند نمودن فرایندهای سازمانی بر اساس خطمشی کیفیت، ترسیم برنامه عملیاتی اجرای اهداف و برنامه و اندازه‌گیری پیشرفت بر اساس شاخص‌ها، برنامه ریزی کیفی فرایندها اجرایی آموزش بر اساس نظامنامه کیفیت مرکز آ.ت، مستند‌سازی کلیه فرایندهای قابل پایش و اندازه‌گیری با پیش‌بینی در سامانه‌های نرم افزار مشغول به خدمات، اجرای ارزیابی‌ها مستمر بر اساس دیدگاه ارزیابی 360 درجه نظام کیفیت و غیره تحت الزامات استاندارد ISO:9001:2008.
- 2-ب- اجرای موازین و الزامات زیست محیطی و ایمنی و بهداشت شغلی و مهندسی انسانی (ارگونومی) جهت تامین محیطی آموزشیِ ایمن، قابل اطمینان، و منطبق با اصول بهداشتی با استقرار ISO:14001-OHSAS18001 را بدینسان هم برای کارکنان و هم جهت آموزش گیرندگان متصور نموده است.
- 2-ج- همانطور که اشاره شده مرکز آ.ت. همواره با توجه بر حساسیت ماموریت بنیادی خود ارائه آموزش‌های اثر بخش در ارتقای عملکرد حرفه‌ای سازمان‌های متقاضی آموزش و حفظ رجحان قابل توجه زیر ساختاریِ مرکز همچنین از دیدگاه رقبا سرآمدی، بر آن شد، تا استاندارد تخصصی آموزش در قالب خطمشی ایزو (29993) را نیز اجرا و مستقر نموده و با الزامات: فرایند طراحی آموزش و معیار پذیرش، ارزیابی‌های اثر بخشی بر اساس نظریه (کریک پاتیریک)، روش‌های ارزیابی تشخیصی (پیش آزمون)، و استاندارد نمودن شبکه تامین کننده آموزش (مدرسین) تحت پایگاه اطلاعاتی مربوطه، استاندارد‌سازی مستندات آموزشی، اجرای آزمون استاندارد، رسیدگی به شکایات و چرخه اقدامات اصلاحی آموزشی و غیره را تامین نموده است. شایان ذکر است، جهت تامین سازکار اجرایی، سامانه نرم‌افزاری در قالب فرابر مدیریت فراگیر آموزش متضمن چرخه صحیح فرایاند‌ها و احصا بر اساس الزامات استاندارد همراه بوده‌است.
پیامد دوره عملیات: نیازمندی به طراحی و اجرای بِهروش‌های مدیریت آموزشِ اثر بخش، بر اساس رهیافت‌های استاندارد، ترسیم منشور کیفی کلیه خدمات (آموزشی و ایمنی، رفاهی)
دستاورد دوره عملیات: حرکت به سوی تعالی و انطباق با معماری اصولی برنامه‌ریزی استاندارد در اجرای فرایندهای در چرخه در امتداد یکدیگر بخش‌های وظیفه‌مند عوامل راهبری آموزش، و قابل اندازه‌گیری نمودن اقدامات و بهبود مستمر طی استقرار نظام مدیریت یکپارچه (IMS)، تجهیز زیر ساخت ایمنی (توانمندسازی نیروی انسانی و تجهیزات و روال‌ها)، بهبود مستمر تحت اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه (صدها فقره)، اعتبار بخشی به خدمات و گواهینامههای صادر در قالب ذکر عنوان و علائم ایزوهای تخصصی، بهبود رضایت چشمگیر خدمات گیرندگان، و ارزیابی تامین‌کنندگان آموزش
- 3- گام سومِ توسعه تعالی سازمانی مرکز آ.ت (تغییر نگرش و شکوفایی فراگیر و جهش، همگامی با استاندارد نوین): ISO299993 - 12 چشم انداز، همگامی نوگرایی و مهاجرت به استانداردهای نوین و رهیافت‌های تخصصی به روز در دامنه مورد ماموریت ISO9001: 2015 - ISO 29993 - OHSA18001 - 14001، تلاش بر احراز شرایط الزامت استانداردهای مزبور از مورخه 11/10/1396 در قالب کسب گواهینامههای مربوطه را در فرایندهای برنامه‌ریزی و اجرایی مرکز معمول نموده است.
- 3-الف- همانطور که مستحضرید نگارش استاندارد مبنا ISO: 9001-2015 مبتنی بر برنامه راهبردی و رهنگاشت استوار میباشد در این راستا امکان ترسیم راهبردها بر اساس معماری تحلیلی SWOT در تشخیص وضعیت فعلی مرکز آ.ت. و آنچه باید باشد در برنامه 5 ساله به شکل اصولی رقم خواهد زد و برنامه عملیاتی مدّونی با احصا دقیق در مراحل ریشه‌یابی و راه حل در جهش کیفیت و کمیت آموزش به شیوه زیر ساختاری پیامدگرا متصور ساخته و رهیافت تجدید ساختار بر اساس ورودی‌های آینده پژوهی و تغییرات نهادی (تغییرات نگرش بازار آموزشی و خدمات گیرندگان، ذینفعان، تامین کنندگان، رقبا، ستانده‌گرایی و بهبود درامدهای اختصاصی، همکاری‌های کارآفرینی آموزشی) را فراهم می آورد.
- 3-ب- استاندارد ISO29993 مورد اخذ مرکز آموزش‌های تخصصی، رهیافت‌های لازم در ترسیم‌ساز و کار اجرایی مدیریت آموزش و حامی به شیوه نیازهای واقعی سازمان‌های متقاضی آموزش را در مراحل نیازسنجی طراحی، اجرا و ارزیابی اثر بخشی آموزش فراهم میاورد (در این راستا به توضیحات ضمیمه 1 نیز میتوان اشاره داشت).
- 3-ج- با نگرش بر موازین اجرایی بند (3-الف) رهیافت‌هایی متاثر از ترسیم برنامه «راهبردی برنامه‌ریزی استراتژیک پیامدنگر (نتیجه‌محور)» در طرح‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای متعالی بر اساس نگرش کارآفرینی در توسعه خدمات آموزشی (کمی و کیفی) بر اساس نظام پایش ارزیابی بهبود مستمر استاندارد در مرکز آموزش‌های تخصصی:
پیامد دوره عملیات: از تاثیرات این پیامدها تحول و توسعه فراگیر، شناخت چالش‌ها راه حل‌ها در مواجهِ با تغییرات بنیادی (تغییرات: نگرش سازمانی، بازار آموزشی و حوزه خدمات گیرندگان آموزش، ذینفعان، تامین کنندگان، رقبا، ستانده‌گرایی و بهبود درآمدهای اختصاصی، کارآفرینی آموزشی و برون‌سپاری، انتظارات دانشگاه بر نگاه کمی خدمات) در استقرار طرح راهبردی در ازا برنامه‌ریزی عملیاتی مرسوم در نگارش‌های قبلی، بر اساس استانداردهای اخذ گردیده جدید (با دیدگاه‌های چشم‌انداز و آینده پژوهی فرایندهای توسعه گرای آموزش.
دستاوردهای دوره عملیات آتی: اجرای موازین بر اساس برنامه استراتژیک پیامدنگر، و انطباق بر نوسازی زیر ساختارها بر اساس جهش در خدمات کیف و کمی تحت طرح «کارآفرینی در توسعه خدمات آموزشی» و طرح استقرار کارگزارانِ توسعه فراگیر آموزش (همکاری‌های اصولی مرکز و رشد و دانش بنیان) با نظارت و راهبر مرکز منطبق بر الزامات و رهیافت‌های استاندارد نوین یادگیری و آموزشی، توسعه نسل آینده گستره آموزش فراهم میاورد، و همچنین تجهیز زیر ساختار فرایند یادگیری به جای آموزش توسط فرادهی و فراگیری الکترونیکی تاثیر عمده در کسب سهم بازار آموزش، رقابت موثر، اعتبار در عرضه آموزش‌های بین‌المللی با توجه به اعتبارات کسب استانداردهای تخصصی ایزو (رسمیت بین‌المللی و توسعه فعالیت‌های آموزش در اثر اجرای استاندارد ایزو ۲۹۹۹3)، بهبود درامدزایی موثر در نتیجه بهبود عملکرد کیفی و کمّی حجم آموزش را مهیا خواهد نمود.
فرایند یادشده با تعییرات نگرش اساسی در گردشکار و شخصیت سازمان و شروع همکاری با شرکت‌های فناور (با ایده محوری خدمات آموزشی) در گرایش‌های متنوع با نظارت و راهبری بخش‌های مرکز آ.ت گردهم خواهند آمد، ضمن رعایت تاکیدات و مفهوم‌پردازی مصادیق اقتصاد مقاومتی بر توسعه همکاری‌های کارافرینی دانش بنیان، توسعه پایدار خدمات آموزش کیفی و کمی را فراهم خواهد نمود.
رئوس بهبود در برنامه راهبردی:
- 1- ایجاد و توسعه همکاری‌های کارآفرینی از ظرفیت‌های دانشگاه (همکاری واحدهای فناور با ایده محوری آموزش)
- 2- برنامه‌ریزی در بهره‌وری بهینه از ظرفیت‌های دانشگاه (بویژه مراکز رشد و فناوری) در امکان برون‌سپاری خدمات مرکز آ.ت. (آموزشی و توسعه بازار) به واحدهای فناور در قالب (طرح استقرار کارگزاران توسعه فراگیر آموزش)
- 3- تجهیر و بروز رسانی زیر ساختار فناوری اطلااعات و ارتباط (آموزش الکترونیکی، اطلاع‌رسانی و تحول زیر بنایی توسعه بازار آموزش) - نوسازی سامانه‌های نرم‌افزاری بر اساس 29993
- 4- فراهم‌آوری اعتبارات بین‌المللی در گسترش خدمات و همکاری‌های آموزشی برون‌مرزی با عنایت به اعتبارات کسب کردهِ به رو (ایزو)
- 5- تقویت حضور در مواجه با رقبا داخل کشور با توجه به کسب اعتبارات یادشده
- 6- تجدید ساختار مرکز از معماری سنتی به ساز و کار سازمان چابک (سازمان مجازی / تمرکززدایی دیوان سالاری) با همکاری‌های کارآفرینی و زایشی
- 7- توسعه کمی و کیفی خدمات آموزشی بر اساس ترسیم برنامه راهبردی پیامدگرا
معرفی استاندارد نظام یکپارچه مدیریت آموزش مبتنی بر یادگیری:
در راستای تبییّن جایگاه و کیفیات کارکردی بدیع ترین الگوی در قالب استاندارد مدیریت کیفیت آموزش، که تاکنون در زمینه این زمینه تدوین گردیده میتوان به استاندارد ISO:29990 اشاره نمود، استاندارد مزبور در سال ۲۰۱۰ توسط (British Standards Institution-BSI) (موسسه استاندارد بریتانیا) تدوین گردیده و ویژگی‌های محوری این استاندارد را که از سایر استانداردهای حوزه آموزش (نظیر IWA2-10015) متمایز نموده به شرح ذیل قابل طرح میباشد:
تمرکز اصلی ISO29993، مبتنی بر پایش و هدایت کیفیِ فرایند یادگیری (learning) به جای آموزش (Training)، و همچنین نکته مهم اینکه هم حوزه سازمان آموزش‌دهنده و هم آموزش‌گیرنده را مورد ارزیابی و بهینگی وا میدارد و جهشی چشم گیر در سنجش و برنامه ریزی بهبود کیفیت در فرایند «ارائه و اخذ» خدمات آموزش را سبب خواهد گردید.
مقایسه محورهای کارکردی استاندارد مدیریت آموزش (IWA2) و 29993ISO:
- الف- چالش‌های مورد تجربه در اندازه گیری کیفیاتِ خدمات و هدایت به بهبود سازمان آموزش‌گیرنده از منظر خطمشی مدیریت آموزش IWA2
- 1- خط مشی مورد اشاره، حائز کاستی و ضعف‌های ساختاری در هدایت سازمان آموزش دهنده میباشد.
- 2- خط مشی مزبور، بر پایه استاندارد 9001:2008 در قالب «خط مشی» استوار است (IWA2 به تنهایی یک طبقه استاندارد تلقی نمیگردد).
- 3- خط مشی مذکور از سال 2007 مورد بازنگری و ارتقا و تکمیل قرار نگرفته است بنابراین با مسائل جدید قابلیت مواجه مناسب را ندارد (باطل میباشد).
- 4- خط مشی مورد ذکر، تنها بر محور فرایندهای سازمان آموزش دهنده استوار است.
- 5- در ضمن مدیریت کیفیت آموزش هدف گذاری نموده و در محور سنجش آموزش گیرنده ضعف‌های بارز داشته و راه حلی را ارائه نمی‌نماید (نظیر عدم پایش عوامل و حامی /حامی.ظآموزش ضعف تشخیص و بهبود بر اساس ارزیابی اثر بخشی) در ازا عدم ترسیم برنامه راهبردی.
- ب- بهبود مهاجرت به استاندارد ISO29993:
- 1- استاندارد مزبور بر پایه ترسیم برنامه راهبردی استوار و نگرش 360 درجه بر فرایند آموزش‌دهنده و آموزش‌گیرنده دارای حائز بوده، با این نگرش هدایت سازمان آموزش‌دهنده را با اندازه‌گیری کیفیت خدمات آموزشی منتج به میزان یادگیری فراگیر سبب گردیده و از سوی دیگر سازمان / شخص آموزش‌گیرنده را به ابزار تاثیر و بهبود برکیفیت آموزش را نیز تجهیز می‌نماید.
- 2- استاندارد مزبور به تنهایی در طبقه استاندارد ایزو استوار است و از اعتبار مناسب‌تری برخوردار است استاندارد ایزو ۲۹۹۹3، صرفا به فرایندهای آموزش سازمان‌ها نمی‌پردازد و علاوه بر توجه به فرآیند آموزش، به فرایند منابع انسانی، مدیریت مالی، مدیریت ریسک و غیره نیز توجه دارد.
- 3- همانطور که اشاره گردید تمرکز اصلی استاندارد 29993 به جای آموزش (Training) بر یادگیری (learning) است. این استاندارد هم در سازمان‌های آموزشی و هم برای واحد آموزش دیگر سازمان‌ها قابل پیاده سازی است. برخلاف استاندارد ایزو ۱۰۰۱۵ که صرفا برای واحد آموزش سازمان آموزش گیرنده، و استاندارد IWA2 که صرفا برای سازمان‌هایی که فعالیت اصلی‌شان آموزش بر اساس (ISO9001) در قالب خطمشی میباشد و نه یک استاندارد مستقل، قابل کاربرد است.
توضیح :
- 1- یادگیری توان‌افزاست: یادگیرنده را ماهر و توانمند میسازد.
-
2- یادگیری سبب «تغییر رفتار»، و از آنجا سبب «تغییر در عملکرد» فرد می‌شود.
این در حالیست که: آموزش بر افزایش دانش (=معلومات) فرد تاکید دارد، یادگیری بر تغییر رفتار و عملکرد و برونداد فنی در سازمان و ایفای نقش (کاربرد علم در عمل) تاکید می‌نهد.
- • تمرکز بر صلاحیت ارائه دهندگان خدمات یادگیری (مدرسین و سایر کارکنان سازمان ارائه دهنده خدمت یادگیری)
- • تمرکز بر فراگیران طی فرآیند یادگیری به منظور پایش میزان فراگیری آن‌ها (پیش آزمون - آزمون تشخیصی - نهایی)
- • تمرکز بر خروجی فرآیند‌های یادگیری به منظور پایش کیفیت و اثربخشی آن‌ها (ارزیابی اثربخشی - ارزیابی درونی)
- • تاکید بر استفاده از کلیه گزینه‌های بهبود برای ارائه خدمات یادگیری (ادوات، تجهیرات، روش‌های کمک آموزشی)
- • در نظر گرفتن نیازمندی‌ها و انتظارات کلیه طرف‌های ذینفع در ارائه خدمات آموزشی از نیاز سنجی، طراحی تا اجرای آن
- • استقرار یک سیستم مدیریت مالی مناسب
- • استقرار یک سیستم برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک
مزایای به‌کارگیری استاندارد ایزو ۲۹۹۹3 – ایزو آموزش در سازمان :
- • بهبود سیستم در کیفیت خدمات آموزشی ارائه‌شده
- • شفافیت در خدمات معطوف به یادگیری
- • افزایش توان رقابتی خدمات ارائه‌شده
- • تحلیل شفاف برنامه‌های آموزشی
- • توسعه‌ی یک آموزش فراگیر محور اثربخش
- • تمرکز بر نیازهای فراگیران
- • نتایج قابل اندازه‌گیری در ارزشیابی خدمات آموزشی
- • پایش مستمر و کنترل فرآیند یادگیری
- • رسمیت بین‌المللی و توسعه فعالیت‌های آموزش در اثر اجرای استاندارد ایزو ۲۹۹۹۰