کتابخانه مرکزی،
مرکز اسناد و موزه

نظام‌نامۀ مرکز اسناد و موزۀ دانشگاه شهید بهشتی

 

 

مادۀ ۱. مقدمه

مرکز اسناد و موزۀ دانشگاه شهید بهشتی، که در این متن به اختصار «مامد» نامیده می‌شود، به‌منظور فراهم‌آوری، حفظ و نگهداری میراث ملموس و ناملموس حوزه‌های علمی و رشته‌های دانشگاهی تأسیس شده است.

   چشم‌انداز مامد معرفی و حفظ جامع و شایستۀ تاریخ و پیشینۀ علمی و فرهنگی دانشگاه شهید بهشتی و جایگاه ملی آن در بخشی از تاریخ و میراث علمی ایران و دستاوردهای رشته‌های علمی آن در دوره‌های مختلف تاریخی است، تا بتواند به شکل‌ روزآمد با نگهداری مدارک دانشی هر رشتۀ دانشگاهی در ارتقای آموزش و پژوهش دانشگاه و تقویت ارتباط آن با جامعه مؤثر باشد. محل استقرار مامد براساس الگوی سایت- موزه در پردیس‌های دانشگاه شهید بهشتی خواهد بود. نظام‌نامۀ مامد با پیروی از ساختار مصوب دانشگاه مورخ 1395 و با عنایت به نسخۀ ویرایش‌شدۀ این ساختار به‌تاریخ 1399 تنظیم شده و در چهارچوب مذکور تابعی از مدیریت کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و موزه، و زیرمجموعۀ معاونت پژوهشی و فنّاوری دانشگاه درنظر گرفته شده است.

  مادۀ 2. تعاریف

2.1. دانشگاه: مجموعۀ دانشگاهی شهید بهشتی شامل پردیس مرکزی و دیگر پردیس‌های آن در تهران و دیگر نقاط کشور، که در این نظام‌نامه «دانشگاه» نامیده می‌شود.

2.2. مرکز اسناد دانشگاهی: واحد سازمانی وابسته به کتابخانۀ دانشگاه است که اسناد علمی و اسناد تاریخی مربوط به میراث دانشگاهی را شناسایی و گردآوری می‌کند و امکان بهره‌برداری از آن‌ها را برای آموزش و پژوهش فراهم می‌سازد.

2.3. موزه: واحد سازمانی وابسته به کتابخانۀ دانشگاه است که فضای نگهداری و نمایش میراث دانشگاهی را فراهم می‌کند.

2.4. آثار و اشیاء علمی: اسناد، مدارک، عکس، فیلم، منابع دیداری و شنیداری، ابزار، اشیا، وسایل، دستگاه‌ها، نقشه‌ها، طرح‌ها، بناها و همۀ آثار موزه‌ای مرتبط با تاریخ و هویت علمی و تاریخی دانشگاه و دانشگاهیان.

2.5. سایت- موزه: مجموعه‌ای از نمادها و یادمان‌ها که در مکان‌ها و فضاهای جمعی گوناگون و جدا از هم اما معنادار طراحی می‌شود و به شکل شبکه‌ای، از هویت و تاریخ دانشگاه ادراک موزه‌ای را شکل می‌دهد.

2.6. مدارک حوزه‌های علمی: اسناد، آثار و اشیاء که با موضوع و تاریخِ هر رشتۀ دانشگاهی مرتبط است و با مشارکت کنشگران علمی آن شامل استادان و دانشجویان باقی مانده است. این حوزه های دانشی، در کنار یکدیگر دانشکده‌ها و واحدهای علمی و سازمانی نهاد دانشگاه را شکل می‌دهد.

مادۀ 3. اهداف مامد

3.1. گردآوری، حفاظت و سازمان‌دهی مدارک و تدوین تاریخ جامع دانشگاه، مفاخر و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی آن.

3.2. توسعۀ «موزه‌های تخصصی» مرتبط با هر رشته دانشگاهی و «موزه های موضوع محور» در سطح دانشگاه.

3.3. پشتیبانی از پژوهش و آموزش حولِ محورِ تاریخ و میراث علمی رشته‌های دانشگاهی.

3.4. توسعۀ خدمات و مطالعات تخصصی در حوزۀ آرشیو، مرکز اسناد و موزه‌های دانشگاهی.

3.5. فراهم‌آوری زمینه‌های حمایت از گردآوری، نگهداری، حفاظت و نمایش مجموعه‌های علمی.

3.6. ایجاد بستر حقوقی و سازمانی و امکانات لازم برای حفظ و نگهداری مدارک و اشیاء ارزشمند دانشگاه.

3.7. ارتقای آگاهی جامعه با اتکا به میراث علمی دانشگاه در سطح فراملی و کشوری و محیط شهری پیرامون دانشگاه.

3.8. ورود به شبکۀ موزه‌های ملی ایران و موزه‌های جهانی دانشگاهی به‌منظور همکاری‌های بین‌المللی.

مادۀ 4. مرجع اقدامات و آیین‌نامه‌ها

در صورت سکوت مقررات در این نظام‌نامه، مبنای تعریف فعالیت‌ها و آیین‌نامه‌های مامد، به موازات نهادهای فرادستی دانشگاه، شورای موزه‌های دانشگاهی وزارت عتف، قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط در کمیتۀ ملی موزه‌های ایران، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، ادارۀ کل موزه‌ها و اموال تاریخی و فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.

مادۀ 5. شیوۀ عملکرد

5.1. شیوۀ عملکرد مامد به‌صورت نیمه‌متمرکز و شبکه‌ای براساس الگوی سایت- موزه در فضای پردیس دانشگاه است.

5.2. آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های مربوط به نحوۀ ادارۀ واحدها در الگوی سایت- موزه در شورای مامد به تصویب می‌رسد.

5.3. تغییرات کالبدی و سازمانی منجر به جابه‌جایی و بایگانی اسناد سازمانی، مدارک دانشی، اشیاء، اموال و بناهای دانشگاه، برای بررسی ارزش تاریخی و جایگاه و نقش و تأثیر حقوقی و حقیقی آن، به‌عنوان میراث ملموس و ناملموس تاریخ دانشگاه، با اعلام نظر کارشناسی مامد صورت می‌گیرد.

مادۀ 6. وظایف و اختیارات

6.1. شناسایی، بررسی، گردآوری، مرمت، حفاظت، نگهداری، نمایش و اشاعۀ موارد ذکرشده در بندهای چهار و شش مادۀ 2 این نظام‌نامه.

6.2. تهیه و پیشنهاد دستورالعمل‌های لازم برای مدیریت حوزه‌های مختلف مامد.

6.3. ایجاد و گسترش بانک‌های اطلاعاتی.

6.4. شناسایی، حمایت و معرفی پژوهش‌ها، پژوهشگران و واحدهای پژوهشی در راستای تحقق بند 6.1 درخصوص میراث دانشی و اسناد تاریخی مرتبط با دانشگاه.

6.5. برقراری ارتباط مؤثر و همکاری با موزه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی داخل و خارج کشور.

6.6. برگزاری همایش‌ها، سمینارها، جلسه‌های بحث و گفت‌وگو و نمایشگاه‌های تخصصی.

6.7. برنامه‌ریزی سازمانی به‌منظور بازدید هیئت‌های داخلی و خارجی از موزه و مرکز اسناد دانشگاه.

6.8. فعالیت مؤثر در شورای بین‌المللی موزه‌ها، سازمان جهانی موزه‌ها (ICOM) و موزه‌های دانشگاهی (UMAK) و دیگر نهادهای بین‌المللی مربوط.

6.9. برقراری ارتباط و مبادلۀ اطلاعات علمی و فنی و ایجاد هماهنگی با وزارتخانه‌های مرتبط و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی و موزه‌های مرتبط با تاریخ دانشگاه به‌منظور تحقق اهداف موزه.

6.10. ایجاد موزۀ مجازی دانشگاه.

6.11. دریافت مجوزهای لازم از ادارۀ کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی.

6.12. ارائۀ مشاورۀ علمی در زمینه‌های تاریخ شفاهی، موزه‌داری، مرمت، سندپژوهی و گردشگری علمی به واحدهای داخلی دانشگاه و دیگر نهادها.

6.13. نظارت بر تأسیس و تداوم موزه‌های تخصصی، رشته‌ای و دانشکده‌ای در دانشگاه.

6.14. زمینه‌سازی برای برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی و دانش‌افزایی مرتبط با میراث دانشی و اسناد تاریخی.

6.15. هدایت و حمایت علمی و سازمانی از تأسیس واحدهای نوآور و کارآفرینی مرتبط با مطالعات اسناد و موزه.

مادۀ 7: ارکان مرکز اسناد و موزه

7.1. ارکان موزه و مرکز اسناد عبارت‌اند از: الف) شورا؛ ب) رئیس مامد؛ ج) کارگروه تخصصی.

7.2. شورای مامد مرکب از شش عضو حقوقی و یک عضو حقیقی به شرح زیر است:

- معاون پژوهشی و فنّاوری دانشگاه به عنوان رئیس شورا؛

- رئیس کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و موزۀ دانشگاه به عنوان نایب رئیس شورا؛

- رئیس ادارۀ اسناد و موزۀ دانشگاه به عنوان دبیر شورا؛

- مدیر امور حقوقی دانشگاه؛

- مدیرکل حراست دانشگاه؛

- مشاور معاون پشتیبانی، مالی و مدیریت منابع؛

- یک عضو هیئت علمی به پیشنهاد مدیر مامد و تأیید ریاست دانشگاه.

تبصرۀ ۱: احکام اعضای شورا توسط ریاست دانشگاه صادر خواهد شد.

تبصرۀ ۲: شورا می‌تواند بنابر ضرورت و با نظر رئیس یا دبیر شورا، از رؤسای دانشکده‌ها یا افراد دارای صلاحیت از دانشگاه و بیرون از آن، بدون داشتن حق رأی، در جلسه‌ها دعوت کند.

تبصرۀ 3: عضویت افراد حقیقی به مدت دو سال خواهد بود.

تبصرۀ 4: عضویت افتخاری شخصیت‌های حقوقی و حقیقی به پیشنهاد رئیس مامد و تأیید ریاست شورای مامد در جلسه‌ها، بدون داشتن حق رأی و به شکل غیررسمی، بلامانع است.

7.3. شرح وظایف و اختیارات شورای مامد

7.3.1. تعیین خط‌مشی‌ها و سیاست‌های کلی برای تحقق اهداف مامد؛

7.3.2. تصویب بودجه، بررسی منابع مالی، دستورالعمل و آیین‌نامه‌های مربوط در چهارچوب آئین‌نامه‌های اداری و مصوب که توسط رئیس مامد تهیه و پیشنهاد می‌شود؛

7.3.3. بررسی و تصمیم‌گیری دربارۀ مواردی که از طرف رئیس مامد پیشنهاد می‌شود؛

7.3.4. پیشنهاد تغییر در نظام‌نامه و شرح وظایف؛

7.3.5. بررسی فرصت‌های همکاری و برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی از پشتیبانی بخش خصوصی، دولتی و خیرین اعم از نقدی، تجهیزاتی و ساختمانی به منظور تقویت توان مالی مامد؛

7.3.6. تصمیم‌گیری در مورد تغییرات کالبدی و موقعیت استقرار مامد؛

7.3.7. بررسی پیشنهادها برای تأسیس موزه‌های واحدهای دانشگاهی؛

7.3.8. بررسی و تأیید و نظارت بر تهیۀ گزارش‌های سالیانه از صورت‌وضعیت اموال مامد؛

7.3.9. بررسی و تأیید و نظارت بر گزارش‌های کارشناسی و مالی از ارزش مادی و معنوی اموال، اشیاء و اسناد و بناهای ارزشمند دانشگاه که به عنوان میراث ملموس و ناملموس دانشگاه تعریف می‌شوند؛

7.3.10. تصمیم‌گیری در مورد مسائل پیش‌بینی‌نشده در چهارچوب قوانین و مقررات.

7.4. نحوۀ ادارۀ جلسه‌های شورای مامد

7.4.1. زمان و مکان تشکیل جلسه‌های شورا به پیشنهاد رئیس مامد از طرف رئیس شورا اعلام خواهد شد و حداقل ۱۵ روز قبل، از طرف رئیس مامد به اطلاع اعضا خواهد رسید. حداکثر فاصلۀ بین دو جلسۀ شورا نباید بیش از شش ماه باشد.

7.4.2. جلسه‌های فوق‌العادۀ شورا بنا به ضرورت با پیشنهاد رئیس مامد و دعوت رئیس شورا تشکیل خواهد شد.

7.4.3. برای تشکیل جلسه‌ها، حضور بیش از نصف اعضا ضروری است و تصمیمات هر جلسه با رأی اکثریت بیش از نصف اعضای حاضر قطعی تلقی خواهد شد.

7.4.4. ادارۀ جلسه‌های شورای مامد به عهدۀ رئیس شوراست. در صورت غیبت ایشان، ریاست شورا با معاون پژوهش و فنّاوری دانشگاه خواهد بود.

7.5. شیوۀ انتخاب رئیس مامد

رئیس موزه و مرکز اسناد به پیشنهاد ریاست کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و موزۀ دانشگاه و تأیید معاون پژوهشی و با ابلاغ رئیس دانشگاه منصوب می‌شود.

تبصره: حوزۀ دانشی علوم انسانی در اولویت انتصاب است.

7.6. وظایف و اختیارات رئیس مامد

7.6.1. نظارت و پیگیری انجام امور مربوط به تحقق اهداف مامد؛

7.6.2. ارائۀ گزارش فعالیت‌های پژوهشی، مالی و اجرایی؛

7.6.3. پیشنهاد بودجه به شورای مامد برای اطلاع، بررسی و تصویب؛

7.6.4. بررسی و اقدام به‌منظور ایجاد شرایط مناسب حفاظت در مامد؛

7.6.5. اقدام برای بهسازی فضاهای مرتبط با موزه و نمایشگاه‌های دائمی؛

7.6.6. اجرای دقیق و کامل قوانین، ضوابط و مقررات مندرج در آیین‌نامه‌های مصوب شورای مامد؛

7.6.7. پیشنهاد آیین‌نامه‌های اجرایی مامد؛

7.6.8. زمینه‌سازی برای برقراری روابط بین مامد با سایر سازمانها؛

7.6.9. تهیه و تنظیم دستور جلسه‌های شورا و پیگیری مصوبه‌های آن؛

7.6.10. انجام هماهنگی‌های لازم برای جذب نیروهای کارشناسی مناسب و فعال برای ارتقای فعالیت‌ها و خدمات علمی مامد.

7.7. کارگروه تخصصی مرکز اسناد و موزه

7.7.1. کارگروه تخصصی مامد کمیته‌ای متشکل از سه تا پنج عضو هیئت علمی و افراد متخصص در حوزه‌های مربوط به اهداف مامد است.

7.7.2. اعضای کارگروه مامد به پیشنهاد رئیس مامد و با نامۀ رسمی معاونت پژوهشی از متخصصان داخل و یا خارج دانشگاه انتخاب می‌شوند.

7.7.3. مدت زمان فعالیت اعضای کارگروه تخصصی مامد براساس برنامه‌های مصوب مامد تعیین خواهد شد.

7.8. وظایف کارگروه مامد

7.8.1. تهیۀ پیش‌نویس خط‌مشی و سیاست‌های کلی جهت تأیید اعضای شورای مامد؛

7.8.2. ارائۀ پیشنهادات علمی و سازمانی برای ارتقای فعالیت‌های موزه و مرکز اسناد؛

7.8.3. بازنگری فعالیت‌های موزه و مرکز اسناد بر مبنای شناسایی نیازها و توانایی‌ها؛

7.8.4. برنامه‌ریزی در جهت شناسایی و تهیۀ مجموعه‌های اسنادی و آثار موزه‌ای و پذیرفتن آثار اهدایی براساس ملاک‌های تعیین‌شده؛

تبصرۀ 1: بنابر نیاز مامد و با پیشنهاد رئیس مامد و تصویب شورای مامد، تعداد کارگروه‌های تخصصی قابل‌تغییر است.

تبصرۀ 2: احکام اعضای کارگروه‌های تخصصی مامد توسط معاون پژوهشی و بنابر پیشنهاد ریاست مامد و براساس زمان و موضوع و وظایف پیشنهادی صادر می‌شود.

مادۀ 8. منابع مالی و محاسباتی مامد

8.1. منابع مالی و محاسباتی مامد به شرح زیر است:

8.1.1. سهم تعریف‌شده از اعتبارات پژوهشی سالانه که به کتابخانۀ مرکزی، موزه و مرکز اسناد تخصیص می‌یابد؛

8.1.2. کمک‌های مالی و تجهیزاتی بخش دولتی، خصوصی و خیرین؛

8.1.3. درآمد حاصل از ارائۀ خدمات مشاوره‌ای، فنی و آموزشی؛

8.1.4. درآمد حاصل از جذب گردشگر، مبلغ ورودی موزه و نمایشگاه وخدمات سازمانی.

8.2. امین اموال مامد با حکم معاون پشتیبانی، مالی و مدیریت منابع دانشگاه و با نظارت شورای امین اموال مامد متشکل از معاون پشتیبانی، مالی و مدیریت منابع، نمایندۀ مشاور حقوقی، نمایندۀ حراست، نمایندۀ ریاست شورای مامد (ریاست دانشگاه) و رئیس مامد فعالیت خواهد کرد.

تبصرۀ 1: شیوه‌نامه‌های ثبت و نگهداری و انتقال اموال براساس الگوهای متعارف در مراکز اسنادی و سازمان موزه‌ها تدوین و با تصویب بخش حقوقی مبنای اجرا قرار می‌گیرد.

تبصرۀ 2: هرگونه ورود و خروج و فعالیت مربوط به اموال مامد با تأیید رئیس کتابخانۀ مرکزی ممکن است.

تبصرۀ 3: لازم است معاملات مرکز، تابع مصوبات مالی و مالیاتی دانشگاه باشد و در صورت لزوم انعقاد قرارداد توسط مرکز، قرارداد به امضای رئیس دانشگاه برسد یا از جانب ایشان به شخص دیگری تفویض اختیار شود.

تبصرۀ 4: امین اموال موظف است هر شش ماه گزارشی از وضعیت اموال مامد به شورای مامد ارائه دهد.

 

این نظام‌نامه در 8 ماده و 11 تبصره تنظیم شده و در جلسۀ ............. هیئت رئیسۀ دانشگاه در تاریخ ............................. به تصویب رسیده و از تاریخ تصویب قابل اجراست. از تاریخ تصویب این نظام‌نامه همۀ ضوابط و مقررات مغایر با آن لغو می گردد.